جمهوری آذربایجان و روسیه سفرای یکدیگر را احضار کردند
ابهامات پیرامون علت سقوط هواپیمای آذربایجانی و گزارش‌های رسانه‌ای اخیر، منجر به احضار متقابل سفرای آذربایجان و روسیه و افزایش تنش در روابط باکو-مسکو شده است. آذربایجان، روسیه را به انتشار گزارش‌های دروغین و کمپین ضد آذربایجانی متهم می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در پی انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های روسیه علیه آذربایجان و همچنین ابهامات پیرامون سانحه هوایی اخیر، تنش در روابط باکو-مسکو افزایش یافته است.
وزارت امور خارجه آذربایجان روز یکشنبه (28 ژانویه) میخائیل یوگدکیموف، سفیر روسیه در باکو را احضار کرد. در این دیدار، نارضایتی باکو از انتشار مطالب «دروغ‌پراکنی و هدف قرار دادن آذربایجان» در برخی رسانه‌ها و محافل رسمی روسیه به اطلاع سفیر رسانده شد.
وزارت خارجه آذربایجان با تأکید بر اینکه اینگونه اقدامات مغایر با مفاد «بیانیه همکاری متقابل متحدین» میان دو کشور است، یادآور شد که نتایج اولیه تحقیقات در مورد سانحه سقوط هواپیمای «خطوط هوایی آذربایجان» مشخص شده و انتظار می‌رود که روسیه در این زمینه با آذربایجان همکاری کند.
احضار سفیر روسیه به وزارت خارجه آذربایجان تنها یک روز پس از آن صورت گرفت که سفیر آذربایجان در مسکو به وزارت امور خارجه روسیه احضار شد.
میخائیل گالوزین، معاون وزیر خارجه روسیه روز شنبه (27 ژانویه) در دیدار با رحمان مصطفی‌یف، سفیر آذربایجان در مسکو، نسبت به «کمپین ضد روسی» در رسانه‌های آذربایجان پس از سانحه هوایی اخیر ابراز نگرانی کرد.
وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گالوزین بر اهمیت روابط «راهبردی و متحدانه» میان دو کشور بر اساس بیانیه امضا شده در 22 فوریه 2022 تأکید کرده است.
در این بیانیه آمده است که «روسیه نسبت به انتشار مطالب ضد روسی در رسانه‌های آذربایجان و همچنین کمپین دروغ‌پراکنی علیه خانه روسیه در باکو ابراز نگرانی کرده است.»
روسیه همچنین با «بی‌اساس» خواندن این گزارش‌ها، خواستار پایان یافتن تحقیقات رسمی و انتشار نتایج آن برای روشن شدن تمام ابعاد سانحه هوایی شده است.
یادآوری می‌شود که این سانحه هوایی در تاریخ 25 دسامبر 2024 در نزدیکی فرودگاه آکتائو قزاقستان رخ داد که در آن یک فروند هواپیمای مسافربری «خطوط هوایی آذربایجان» که در مسیر باکو- گروزنی در حال پرواز بود، سقوط کرد.
پس از این سانحه، برخی رسانه‌های آذربایجانی و همچنین رسانه‌های بین‌المللی مانند یورونیوز و رویترز گزارش‌هایی مبنی بر اصابت موشک پدافند هوایی روسیه به این هواپیما منتشر کردند.
با وجود عذرخواهی رئیس‌جمهور روسیه و همچنین تأکید مقامات روسی بر لزوم روشن شدن تمام ابعاد این سانحه، به نظر می‌رسد که ابهامات و اختلاف‌نظرها در مورد علت سانحه و همچنین گزارش‌های رسانه‌ای اخیر، روابط باکو-مسکو را دچار چالش کرده است.
جزئیات سانحه هوایی و تحقیقات در مورد علت آن
در تاریخ 25 دسامبر، یک فروند هواپیمای مسافربری متعلق به خطوط هوایی آذربایجان (AZAL) در نزدیکی شهر آکتائو قزاقستان هنگام فرود اضطراری سقوط کرد. این هواپیما که در حال انجام پرواز باکو-گروزنی بود، حامل 67 سرنشین از جمله 5 خدمه بود که در این سانحه 38 نفر جان باختند و 29 نفر دیگر نیز مجروح شدند.
کارشناسان مرکز تحقیقات سوانح هوایی نیروی هوایی برزیل (Cenipa) جعبه سیاه هواپیمای Embraer 190 متعلق به خطوط هوایی آذربایجان را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌اند. رمزگشایی اطلاعات جعبه سیاه در 7 ژانویه 2025 به پایان رسید و اطلاعات پرواز در 15 ژانویه از برزیل به قزاقستان منتقل شد.
بر اساس کنوانسیون ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی)، قزاقستان رهبری تحقیقات در مورد این سانحه را بر عهده دارد. کارشناسان آذربایجان، روسیه و همچنین متخصصان بین‌المللی و نمایندگان شرکت Embraer در این تحقیقات مشارکت دارند.
واکنش‌ها به سانحه هوایی و افزایش تنش در روابط باکو-مسکو
در پی سانحه هوایی اخیر، رئیس‌جمهور روسیه عذرخواهی و رئیس‌جمهور آذربایجان خواستار مجازات عاملان و پرداخت غرامت شد. با این حال، اظهارات اخیر وزیر امور خارجه روسیه و گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های آذربایجان، تنش در روابط دو کشور را افزایش داده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در تاریخ 28 دسامبر به دلیل وقوع سانحه هوایی در حریم هوایی روسیه عذرخواهی کرد و با خانواده‌های قربانیان ابراز همدردی نمود.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان نیز در تاریخ 29 دسامبر اعلام کرد که هواپیمای غیرنظامی آذربایجان در نزدیکی شهر گروزنی روسیه مورد اصابت قرار گرفته و عملاً کنترل خود را از دست داده است.
علی‌اف خواستار عذرخواهی، مجازات عاملان و پرداخت غرامت از سوی روسیه شد. با این حال، روسیه تاکنون به این خواسته‌ها واکنشی نشان نداده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در تاریخ 14 ژانویه اعلام کرد که اطلاعات به دست آمده از جعبه سیاه هواپیما، گزارش‌های اولیه منتشر شده در سایت اصلی بت فوروارد رسانه‌ها را تأیید نمی‌کند.
این اظهارات لاوروف با واکنش تند رسانه‌های آذربایجانی مواجه شد و حتی برخی از رسانه‌های نزدیک به دولت آذربایجان، «خانه روسیه» در باکو را به «لانه جاسوسی» متهم کردند.
در همین حال، معاون نخست‌وزیر قزاقستان در تاریخ 24 ژانویه اعلام کرد که نتایج اولیه تحقیقات در مورد سانحه هوایی احتمالاً هفته آینده (هفته جاری) منتشر خواهد شد.
به نظر می‌رسد که ابهامات و اختلاف‌نظرها در مورد علت سانحه و همچنین گزارش‌های رسانه‌ای اخیر، روابط باکو-مسکو را دچار چالش کرده است.
درخواست عجیب جولانی از روسیه
رویترز امروز با اشاره به گزارش وزارت خارجه روسیه از سفر هیأت این کشور به دمشق و دیدار با حاکمان جدید سوریه، مدعی شد در حالی که مسکو برای حفظ دو پایگاه نظامی‌اش در سوریه تلاش می‌کند، شورشیان حاکم بر دمشق درخواست برای تحویل بشار اسد را مطرح کرده‌اند.
طبق این گزارش به نقل از یک منبع مطلع سوری، احمد الشرع (محمد جولانی) از مسکو خواسته رئیس‌جمهور سابق سوریه را که در پی حمله شورشیان مسلح در دسامبر سال گذشته به روسیه رفت، تحویل دهد.
خبرگزاری دولتی سانا سوریه هم گزارش داد که دمشق همچنین از مسکو که حامی اسد بود، خواست که از طریق اقدامات ملموس مثل پرداخت غرامت و کمک به بازسازی سوریه، اعتماد بین دو کشور را احیا کند.
طبق گزارش رویترز، سخنگوی کرملین امروز در پاسخ به پرسشی درباره درخواست دمشق برای بازگرداندن اسد و پرداخت غرامت، اظهارنظر نکرد.
شورشیان حاکم بر دمشق پس از مذاکرات سه‌شنبه با هیأت روسی به ریاست میخائیل بوگدانوف گفتند که در این دیدار تاکید شد که «احیای روابط باید شامل سایت اصلی بت فوروارد جبران اشتباهات گذشته، احترام به خواست مردم سوریه و تامین منافع آنها شود».
منبع سوری مورد استناد رویترز گفت که روس‌ها حاضر به پذیرش «اشتباهات» نبودند و تنها توافقی که در نتیجه این سفر حاصل شد، ادامه گفت‌وگوها بوده است.
وزارت امور خارجه روسیه هم در روایت خود از این سفر اعلام کرد که مذاکره صریح درباره طیف وسیعی از موضوعات انجام شد و دو طرف بر ادامه تماس‌ها برای تقویت روابط و تفاهم در زمینه سیاست خارجی توافق کردند.
مدودف: ترامپ می‌خواهد جهان را گیج کند، اما روسیه فریب نمی‌خورد
معاون شورای امنیت ملی روسیه در واکنش به اقدامات «دونالد ترامپ» در روزهای آغازین بازگشت به کاخ سفید، بیان کرد که او تلاش کرده جهان را سردرگم کند اما روسیه به آسانی فریب نخواهد خورد.
به گزارش خبرآنلاین، «دیمیتری مدودف» معاون شورای امنیت ملی روسیه امروز (یکشنبه) گفت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا کل جهان را در هفته اول آغازبه‌کار دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش دچار سردرگمی کرده است.
به گزارش ایسنا، خبرگزاری نووستی با انتشار این مطلب گزارش داد که مدودف در مطلبی در کانال تلگرامی خود نوشت: دونالد ترامپ در هفته اول بازگشت به کاخ سفید تلاش کرده کل جهان را گیج و سردرگم کند. اما ما را نه، ما به این آسانی فریب نخواهیم خورد.
ترامپ در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ به عنوان چهل و هفتمین رئیس‌جمهور آمریکا سوگند یادکرد. او در اولین روز بازگشت خود به کاخ سفید چندین فرمان اجرایی دولت «جو بایدن» را لغو کرد که از جمله آنها، ارسال کمک‌ها به اوکراین است که به مدت سه ماه لغو شده است.
دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری اول خود تمایل داشت روابط بهتری با روسیه برقرار کند، اما سیاست‌های او گاهی متناقض بود. او قول داده بود در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، جنگ اوکراین را «سریع» پایان دهد. این ادعا احتمالا، بر اساس مذاکره مستقیم با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه و فشار بر کی‌یف برای توافق‌نامه صلح است. اما تحلیلگران تردید دارند که چنین رویکردی بدون توجه به پیچیدگی‌های سیاسی و نظامی بحران اوکراین امکان‌پذیر باشد. با این حال، او نتوانست به ضرب‌الاجل خودش، یعنی پایان دادن به جنگ ظرف ۲۴ ساعت، عمل کند.
روسیه به دلیل تجربیات گذشته، درباره موفقیت ترامپ در پیشبرد برنامه‌هایش در سیاست خارجی، به‌ویژه در مورد اوکراین، تردید دارد. در زمان ریاست‌جمهوری اول ترامپ، اگرچه او سیاست‌هایی نظیر مخالفت با ناتو و کاهش حمایت نظامی از اروپا را مطرح کرد، اما در عمل، تحریم‌ها علیه روسیه ادامه یافت و حتی بیت فورد گسترش یافت. این تناقضات احتمالا باعث می‌شود روسیه اعتماد کمتری به وعده‌های او داشته باشد.
در حالی که دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا حمایت گسترده‌ای از اوکراین کرده و کمک‌های نظامی و مالی متعددی ارائه داده بود، ترامپ ممکن است در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود این رویکرد را تغییر داده و حمایت آمریکا را کاهش دهد. لغو کمک‌های ارسالی به اوکراین به مدت سه ماه نیز گواه آن است. این امر می‌تواند به نفع روسیه باشد، اما در عین حال تردیدهایی وجود دارد که آیا این کاهش حمایت، واقعا منجر به صلح خواهد شد یا خیر.