جانشین سابق قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا گفت: کاری کردیم که حتی اگر بمب اتم هم به ایران بزنند ارتباطات قطع نشود.
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
محسن رفیق دوست وزیر سپاه در دوران دفاع مقدس و سالار ولایت مدار عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتوگوی ویژه خبری به بررسی الزامات پیشرفت دفاعی کشور و بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه صنایع دفاعی کشور پرداختند.
محسن رفیق دوست وزیر سپاه در دوران دفاع مقدس در ابتدا اظهار کرد: در دوران جنگ نه شرق و نه غرب با ما میانه خوبی نداشتند. همان موقع به فکر خودکفایی دفاعی افتادیم و اکنون خودکفا شدهایم و رو به جلو حرکت میکنیم. ما اکنون به جهان نشان دادیم که موشک نقطه زن داریم که بسیاری از کشورها آرزوی آن را دارند و خیلی از کشورها در رویای خودکفایی هستند.
در نقطهای هستیم که هر جنگ افزاری را که نیاز داشته باشیم میتوانیم بسازیم
رفیق دوست تاکید کرد در زمان جنگ همان بار اول که موشک وارد کردیم، به دنبال مهندسی معکوس موشک ها رفتیم. صنعت موشک سازی اکنون در کشور ما در بهترین شرایط خودش است و در هر مقیاسی که نظام اجازه دهد میتوانیم موشک بسازیم و کاملا از نظر دفاعی به خودکفایی رسیدیم. اکنون در نقطهای هستیم هر جنگ افزاری را که نیاز داشته باشیم میتوانیم بسازیم و انشالله فرمان مقام معظم رهبری که نوآوری و پیشرفت روز افزون است را اجرایی خواهیم کرد.
سالار ولایت مدار عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: امروز به جایی رسیدیم که التماس میکنند و از ما میخواهند که نباید سلاح بفروشیم و این اقتدار را از امام خمینی و رهبر معظم انقلاب و جوانان خودمان دارم.ما امروز خودکفا هستیم و صد در صد با تکیه بر داخل توانایی هایی داریم که دوستان ما نیز از آن تواناییها تعجب کردهاند.
ولایت مدار بیان کرد : پیشرفت ما در صنایع دفاعی جهشی است اما با توجه به شرایط منطقه لازم است که سرعت خود را در یک سری از تجهیزات بیشتر کنیم. مثلا برای مقابل با سلاح هایی مانند بمبهای سنگرشکن که شهید سید حسن نصرالله را با آن به شهادت رساندند باید اقدامات بیشتری داشته باشم.
آن قدر ما پیشرفت کرده ایم که عده ای میگویند روسیه از ما موشک میخرد
ابراهیم عزیزی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با حضور تلفنی در این برنامه اظهار کرد: در ابتدا از ملت عزیز ایران بابت حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمن تشکر میکنم و مردم ایران حماسه بزرگ و بینظیری را عملی کردند.
عزیزی عنوان کرد: ما باید مسیر را همزمان با تهدیدات بشناسیم و صنایع دفاعی کشور باید متناسب با تحولات و تهدیدات آینده باشد. این صنایع باید تمرکز ش بر نوآوری و بهره گیری از ظرفیتهای جدید و قدرت ساز باشد که رهبری هم عنوان کردند. البته در طول این سالها نیروهای مسلح و مجلس تمرکز خوبی در این امر داشته، اما برای تولید قدرت ضمن اتکا به ایمان باید صنایع دفاعی خود را به روز نگهداریم.
رفیق دوست درباره بازدارندگی کشورما گفت: اکنون در موشک و پهپاد در منطقه بی نظیر و در دنیا در جمع ۴ قدرت برتر جهان هستیم .همرزمان ما اما متوقف نشدهاند. هر روز به دنبال پیشرفت هستند و تجهیزات خود را به روز میکنند. آن قدر ما پیشرفت کرده ایم که عده ای فکر میکنند روسیه از ما موشک میخرد درحالی که روسها خودشان قدرت نظامی هستند.
اعتبارات و سرمایه ما در جهتی میرود که ما به همین مرحله بازدارندگی رسیدم
ولایت مدار عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: چه سپاه و ارتش و وزارت دفاع و فراجا، عزیزان ما نیازمندیهای خود را شناخته و عملیاتی میکنند. اما در مجلس متاسفانه نسبت به این پیشرفتها ما اعتبار نگذاشتیم. بودجهای که امسال با این همه دستاورد برای صنایع دفاعی خودمان گذاشته ایم از بت فوروارد خیلی از کشورهای اطرافمان کمتر است.
ولایت مدار تاکید کرد اعتبارات و سرمایه ما در جهتی میرود که ما به همین مرحله از بازدارندگی رسیدیم و به زودی ترامپ و دوستانشان پیشرفتهترین اتفاقات را در کشورمان خواهند دید تا دیگر نگویند ایران ضعیف شده است.
رفیق دوست درباره پیشرفت در حوزههای جنگهای هوش مصنوعی گفت: دوستان ما در این زمینهها کاملا فعال هستند. این را باید عنوان کنم که آوازه پیشرفت ما در کاخ ریاست جمهوی آمریکاییها هم رفته، اما رهبری هم عنوان کردند که توقف در پیشرفت باعث میشود که ما غافل شویم که خدارا شکر ما غافل نشدیم و باید سریعتر از پیشرفتهای دنیا در این مسیر گام برداریم. اما قطعا درباره دفاع از کشور هیچ گاه از دنیا عقب نخواهیم بود.
تسنیم : ترامپ با اشاره به اینکه در «آینده نزدیک» ممکن است امکان دستیابی به آتشبس در اوکراین فراهم شود، اعتراف کرد که بازگشت اوکراین به مرزهای پیش از سال ۲۰۱۴ عملاً غیرممکن است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا شب گذشته، چهارشنبه، تاکید کرد که ایده پیوستن کییف به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) غیرمنطقی است.
وی در جریان سخنرانی خود در مراسم سوگند "تولسی گیبارد" بهعنوان مدیر جدید اطلاعات ملی ایالات متحده در کاخ سفید، این مسئله را مطرح کرده و بدین ترتیب به اظهارات پیت هگست، رئیس پنتاگون واکنش نشان داد که گفته بود پیوستن اوکراین به ناتو بعید به نظر میرسد.
رئیسجمهور آمریکا افزود: «این سخن کاملاً درست است. من فکر میکنم که مدتها قبل از [ولادیمیر] پوتین، آنها [مقامات روس] اعلام کرده بودند که تحت هیچ شرایطی اجازه این کار را نخواهند داد و این مسئله را تهدیدی مستقیم برای کشورشان میدانند.»
ترامپ همچنین با اشاره به اینکه در «آینده نزدیک» ممکن است امکان دستیابی به آتشبس در اوکراین فراهم شود، اعتراف کرد که بازگشت اوکراین به مرزهای پیش از سال 2014 عملاً غیرممکن است. وی همچنین در سخنرانی خود به سطح پایین اعتماد مردم اوکراین به ولودیمیر زلنسکی اشاره کرده و تاکید کرد که کییف باید دیر یا زود انتخابات ریاست جمهوری در کشور برگزار کند.
«دونالد ترامپ» رئبس جمهور ایالات متحده و «ولادیمیر پوتین» همتای روس او در تماس تلفنی با یکدیگر درباره موضوعات مختلف دوجانبه، بینالمللی و بهویژه جنگ اوکراین بحث و رایزنی کردند.
رئیسجمهور آمریکا در ادامه افزود که ایالات متحده قصد دارد به حمایت از اوکراین ادامه دهد، اما تنها در صورتی که تضمینی برای بازگشت تمامی هزینههای صرفشده وجود داشته باشد. وی توضیح داد که اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، بهزودی باید سندی را از کییف بیاورد که در آن بازگشت تمامی هزینههای صرف شده ایالات متحده برای اوکراین را تضمین شده باشد.
در این باره، ولودیمیر زلنسکی در مصاحبه اخیرش با روزنامه "گاردین" فاش کرد که خود او پیشنهاد همکاری اقتصادی در ازای کمکهای مالی به کییف را در سپتامبر سال ۲۰۲۴ به دونالد ترامپ ارائه کرده بود
معاون گوترس در پی گفتگوهای رئیس جمهوری آمریکا با پوتین و زلنسکی اعلام کرد: ما از هر تلاشی برای پایان جنگ اوکراین و روسیه استقبال می کنیم.
پیت هگست، رئیس پنتاگون روز چهارشنبه در نشست گروه تماس دفاعی اوکراین (UDCG) در بروکسل اعلام کرد که واشنگتن پیوستن کییف به ناتو را نتیجهای واقعبینانه برای روند صلح نمیداند. وی همچنین تأکید کرد که نیروهای نظامی آمریکا هرگز در خاک اوکراین حضور نخواهند داشت و افزود: «پیام ما روشن است: خونریزی باید متوقف شده و این درگیری باید هرچه زودتر پایان یابد.»
نارضایتی کییف از اظهارات وزیر دفاع آمریکا درباره عضویت اوکراین در ناتو
این در حالی است که روزنامه "فایننشال تایمز" به نقل از منابع خود گزارش داده است که مقامات کییف از اظهارات پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، درباره غیرواقعبینانه بودن عضویت اوکراین در بت فوروارد پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ابراز نارضایتی کردهاند. در این گزارش آمده است: «اظهارات وی در کییف با ناامیدی و نارضایتی مواجه شده است.»
علاوه بر این، مقامات اوکراینی به این روزنامه اعلام کردهاند که قصد دارند با کشورهای اروپایی برای دست یابی به توافقات امنیتی جایگزین مذاکره کنند.
اکوایران: رهبران جهان متوجه شدهاند که چاپلوسی از ترامپ معمولاً به آنها کمک میکند تا به خواستههایشان برسند. ملک عبدالله نیز ظاهراً همین تاکتیک را به کار گرفته است.
تهدید وجودی ترامپ علیه متحدان؛ استراتژی دلجویی شاه و ژنرال کارساز میشود؟
به گزارش اکوایران، اردن و مصر در حالی که خود را در تیررس دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده میبینند، با سرعت و با چشماندازی نامشخص از موفقیت، تلاش میکنند او را از مجبور کردن آنها به پذیرش فلسطینیان از نوار غزه منصرف کنند.
به نظر میرسد این دو دولت عربی که پیشنهاد ترامپ برای اسکان دو میلیون فلسطینی را تهدیدی وجودی میدانند، استراتژی دلجویی از رئیسجمهور آمریکا با پیشنهادهایی برای همکاری در بازسازی غزه، برقراری توافق در منطقه و گسترش کمکهای بشردوستانه را در پیش گرفتهاند. تحلیلگران میگویند که این رویکرد ممکن است برای آنها زمان بخرد، شاید به اندازهای که ترامپ این ایده را بیش از حد پیچیده بداند یا به معایب راهبردی و امنیتی بیثبات کردن دو متحد نزدیک آمریکا در منطقه پی ببرد.
بر اساس گزارش نیویورکتایمز، ملک عبدالله پادشاه اردن، در دیدار با ترامپ در دفتر بیضی کاخ سفید روز سهشنبه، لحنی آشتیجویانه اتخاذ کرد و به رئیسجمهور آمریکا گفت که کشورش دو هزار کودک فلسطینی مبتلا به سرطان و سایر بیماریها را از غزه خواهد پذیرفت. اما او در عین حال، هیچ عقبنشینیای در مورد اسکان دادن بیشتر فلسطینیان نشان نداد و بعداً در بیانیهای در شبکههای اجتماعی، مخالفت قاطع اردن را با این طرح تکرار کرد.
اردن مدتهاست که برخی بیماران سرطانی از غزه را درمان میکند، بنابراین این پیشنهاد بیشتر یک اقدام نمادین بود تا یک امتیاز واقعی. با این حال، ترامپ آن را «حرکتی زیبا» توصیف کرد.
رهبران دیگر جهان متوجه شدهاند که چاپلوسی از ترامپ معمولاً به آنها کمک میکند تا به خواستههایشان برسند. ملک عبدالله نیز ظاهراً همین تاکتیک را به کار گرفت و در دیدار روز سهشنبه خود با ترامپ، او را «شخصی که میتواند ما را به خط پایان برساند و ثبات، صلح و رفاه را به خاورمیانه بیاورد» توصیف کرد.
حتی زمانی که پادشاه اردن در بیانیهای پس از این دیدار، به روشنی با جابجایی اجباری فلسطینیان مخالفت کرد، همچنان بر نقش کلیدی ایالات متحده در این روند تأکید داشت. او در پست خود نوشت: «دستیابی به صلحی عادلانه بر اساس راهحل دو دولتی، تنها راه تضمین ثبات منطقهای است. این امر مستلزم رهبری ایالات متحده است.»
آمریکا اردن
مصر نیز روز سهشنبه در بیانیهای اعلام کرد که مایل است با ترامپ همکاری کند تا به «صلحی جامع و عادلانه در منطقه از طریق دستیابی به یک راهحل عادلانه برای مسئله فلسطین» برسد.
اما این بیانیه هیچ اشارهای به پذیرش طرح ترامپ نکرد و بر موضع همیشگی مصر مبنی بر اینکه صلح تنها از طریق اعطای حق حاکمیت به فلسطینیان ممکن است، تأکید کرد. فلسطینیان و بسیاری از کشورهای عربی، جابجایی اجباری فلسطینیان از غزه را نه تنها «پاکسازی قومی» و «جنایت جنگی» میدانند که برخلاف قوانین بینالمللی است، بلکه آن را پایان نهایی آرزوی دیرینه آنها برای تشکیل یک کشور فلسطینی تلقی میکنند.
در عوض، مصر تلاش کرد که طرح جایگزینی را به ترامپ پیشنهاد دهد و در بیانیه خود گفت که قصد دارد «چشماندازی جامع برای بازسازی نوار غزه ارائه دهد، به گونهای که مردم فلسطین در سرزمین خود باقی بمانند.»
تشکیلات خودگردان فلسطین نیز روز چهارشنبه طرح خود را برای کمک به بازسازی غزه ارائه کرد.
در روزهای اخیر، با افزایش نگرانیها در قاهره درباره پیشنهاد دونالد ترامپ، مقامات مصری بر آمادگی این کشور برای کمک به بازسازی غزه تأکید کردهاند، همانطور که پس از درگیریهای قبلی نیز چنین کرده بودند. مصر یک گذرگاه مرزی حیاتی با غزه دارد که آن را به بازیگری کلیدی در این بحران تبدیل میکند.
یک سرمایهدار املاک مصری، هشام طلعت مصطفی، که مانند ترامپ زنجیرهای از املاک مسکونی و هتلها را توسعه داده است، روز یکشنبه در یک برنامه خبری شبانه ظاهر شد تا یک پیشنهاد ۲۰ میلیارد دلاری برای ساخت ۲۰۰۰۰۰ واحد مسکونی در غزه را مطرح کند. این اقدام شبیه تلاشی برای صحبت کردن با ترامپ از زاویه یک تاجر با یک تاجر بود.
اما مصطفی، که به عبدالفتاح السیسی رئیسجمهور مصر نزدیک است، تأکید کرد که بازسازی غزه را بدون جابهجایی فلسطینیان از این منطقه در نظر دارد.
در جریان دیدار روز سهشنبه، ملک عبدالله نیز چندین بار به نیاز به مشورت با مصر و سایر کشورهای عربی قبل از پاسخ به پیشنهاد ترامپ اشاره کرد. او از نشستی آتی در ریاض با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، نام برد. مصر همچنین خواستار برگزاری نشست سران کشورهای عربی در قاهره در تاریخ ۲۷ فوریه برای بررسی این موضوع شده است.
با وجود مخالفتهای اردن و مصر، ترامپ همچنان به هسته اصلی پیشنهاد خود پایبند به نظر میرسد، پیشنهادی که کاملاً غیرمنتظره بوده و شامل این است که ایالات متحده کنترل غزه را در اختیار بگیرد و آن را به بت فوروارد یک «ریویرا» برای گردشگری و اشتغال تبدیل کند.
در دیدار روز سهشنبه با ملک عبدالله و پسرش، ولیعهد حسین، ترامپ گفت: «ما غزه را خواهیم داشت» و «آن را میگیریم.»
با این حال، ترامپ به نظر میرسد که لحنی نرمتر نسبت به تهدید قبلی خود مبنی بر قطع کمکهای مالی به اردن و مصر اتخاذ کرده باشد. این دو کشور از بزرگترین دریافتکنندگان کمکهای آمریکا هستند.
او همچنین اشاره کرد کشورهای دیگری را نیز مد نظر دارد که ممکن است مایل به پذیرش فلسطینیان غزه باشند. او گفت: «ما کشورهای دیگری داریم که میخواهند درگیر این مسئله شوند.» وقتی یک خبرنگار از او پرسید که آیا دو کشور مورد نظر آلبانی و اندونزی هستند، ترامپ پاسخ داد: «بله، حتماً.» (رهبران هر دو کشور چنین احتمالی را کاملاً رد کردهاند.)
کارشناسان خاورمیانه میگویند که ترامپ ظاهراً محاسبات پیشین ایالات متحده درباره اهمیت ثبات در مصر و اردن را نادیده میگیرد. این دو کشور همسایه عرب اسرائیل هستند که سالها پیش با اسرائیل صلح کردهاند و در زمینههای امنیتی با آمریکا همکاری نزدیکی دارند.
برایان کاتولیس، پژوهشگر ارشد در مؤسسه خاورمیانه که بر مصر، اسرائیل، اردن و فلسطینیان تمرکز دارد، میگوید: «نحوه صحبت ترامپ درباره این روابط، طوری است که انگار این کشورها فقط دریافتکننده کمک هستند و ما چیزی از آنها به دست نمیآوریم.»
در واقع، بسیاری از مدافعان حقوق بشر و منتقدان مصر این سوال را مطرح کردهاند که سرمایهگذاری آمریکا در مصر تا چه حد عاقلانه است. آنها استدلال میکنند که این حمایت رژیمی سرکوبگر را تقویت میکند که اغلب برخلاف منافع ایالات متحده عمل میکند. با این حال، تحلیلگران میگویند که همکاری مصر و بهویژه اردن در مسائل امنیتی منطقهای، برای آمریکا ارزشمند بوده است.
مصر که سالانه ۱.۳ میلیارد دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت میکند و دومین دریافتکننده بزرگ این کمکها پس از اسرائیل است با آمریکا در مبارزه با تروریسم همکاری کرده است.
اردن نیز دروازه ورود آمریکا به خاورمیانه بوده و یک پایگاه نظامی ایالات متحده و یک ایستگاه بزرگ سازمان سیا (CIA) را در خود جای داده است. همچنین بهعنوان مرکز دیپلماتیک منطقهای نقشآفرینی کرده است. مانند مصر، پادشاهی اردن نیز اسلامگرایی افراطی را تهدیدی جدی میداند و از آمریکا در مبارزه با القاعده و سپس داعش حمایت کرده است.
سال گذشته، زمانی که جمهوری اسلامی ایران اسرائیل را با موشکها و پهپادها هدف قرار داد، اردن نیز در سرنگونی برخی از آنها نقش داشت. برایان کاتولیس گفت: «اردن کاملاً همگام با آمریکا بوده است.»
اردن و مصر در گذشته پناهجویان فلسطینی را پس از جنگ ۱۹۴۸ و تاسیس رژیم اسرائیل پذیرفتند. مصر اکنون حداقل ۱۰۰۰۰۰ فلسطینی را که برای درمان پزشکی و سایر نیازها از غزه فرار کردهاند، در خود جای داده است.
اما تحلیلگران میگویند که هر دو کشور ترجیح میدهند کمکهای آمریکا را از دست بدهند تا اینکه با پذیرش فلسطینیان، مردم خود را علیه خود بشورانند و متهم به همدستی در «پاکسازی قوم» غزه شوند.
برای اردن، پذیرش تعداد زیادی فلسطینی که مجبور به ترک غزه شدهاند، غیرقابل قبول است زیرا میتواند شکاف موجود بین شهروندان فلسطینیتبار و غیر فلسطینیتبار را عمیقتر کند و ثبات پادشاهی را به خطر بیندازد. بیش از نیمی از ۱۲ میلیون شهروند اردن از تبار فلسطینی هستند.
اردن در حال حاضر میزبان حدود ۷۰۰۰۰۰ پناهنده است، از جمله سوریها، عراقیها و فلسطینیها. این جمعیت عمدتاً فقیر، منابع محدود کشور کوچک اردن را تحت فشار شدیدی قرار داده است.
پیشنهاد ترامپ همچنین ترس از اینکه اسرائیل در مرحله بعدی فلسطینیان کرانه باختری را به اردن تبعید کند، افزایش داده است؛ هدف دیرینه راستگرایان افراطی اسرائیل.
احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، روز چهارشنبه به این نگرانیها اشاره کرد و گفت: «امروز تمرکز بر غزه است، اما فردا بر کرانه باختری با هدف خالی کردن فلسطین تاریخی از مردم بومی آن خواهد بود، که امری غیرقابل قبول است.»
مصر نیز اسکان مجدد فلسطینیان در خاک خود را یک تهدید امنیتی جدی میداند. مقامات مصری هشدار دادهاند که فلسطینیان آواره ممکن است از خاک مصر علیه اسرائیل حملات انجام دهند، که این امر میتواند حمله نظامی اسرائیل به مصر را در پی داشته باشد.
حافظ بشار اسد، پسر رئیس جمهوری مخلوع سوریه ویدیویی از خود را در یکی از خیابانهای مرکزی مسکو در تلگرام و توییتر منتشر کرد.
عکسی جدید از پسر بشار اسد در مسکو
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
این اولین تصویر یکی از اعضای خانواده بشار اسد است که پس از سقوط رژیم اسد در آذرماه و فرار به روسیه منتشر میشود.
او در این ویدیو میگوید که تنها یک حساب در شبکههای اجتماعی اکس و تلگرام دارد.
شبکه اسکاینیوز عربی با بررسی این ویدیو گزارش کرد پسر ۲۴ ساله بشار اسد این ویدیو را در خیابان لوکس بولشایا اوردینکا در نزدیکی کاخ کرملین در مرکز مسکو ضبط کرده است.
حافظ بشار اسد، دو روز پیش از انتشار این ویدیو، پیام را در بت فوروارد تلگرام منتشر کرده و در آن درباره آخرین ماههای حضور بشار اسد در قدرت و وضعیت خانوادگی توضیح داده بود.
به گفته حافظ بشار، او برای تکمیل تز دکتری خود به مسکو سفر کرده بود و همراه با مادرش اسما که برای عمل پیوند استخوان بستری بود و خواهرش زین در پایتخت روسیه اقامت داشت.
حافظ بشار میگوید در ماه نوامبر به دمشق بازگشت و در کنار برادرش کریم و پدرش بود اما مادر و خواهرش همچنان در مسکو ماندند.
علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبری و مسئول پروندهی هستهای گفت: آنچه اهمیت دارد، این است که مذاکره باید در زمان و شرایط مناسب و از موضع قدرت و با هدف تأمین منافع ملی انجام شود، نه بهعنوان راهی برای رفع مشکلات داخلی از طریق راهحلهای مقطعی خارجی.
واکنش رسمی مشاور رهبر معظم انقلاب به مذاکره ایران و آمریکا
دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا اخیراً اعلام کرده که آماده ملاقات با رئیسجمهور ایران است. آیا این اظهارات را میتوان بهعنوان نشانهای از آماده بودن آمریکا برای مذاکره تلقی کرد؟
علی شمخانی: اینگونه اظهارات، در حالی مطرح میشود که همزمان، کاخ سفید یک دستور اجرایی مفصل برای تشدید فشارهای اقتصادی علیه ایران صادر میکند. چنین تناقضی، نشاندهندهی آن است که هدف، نه حل مسائل، بلکه پیشبرد همان راهبرد فشار حداکثری در پوشش دیپلماسی است. در واقع، این رفتار را نمیتوان نشانهای از آمادگی واقعی برای مذاکره دانست، بلکه باید آن را بخشی از همان سیاست سنتی آمریکا در قبال ایران ارزیابی کرد؛ سیاستی که بر مبنای اعمال فشار با ایجاد شرایط بحرانی و سپس پیشنهاد مذاکره از موضع قدرت طراحی شده است.
پس از نگاه شما، مذاکره در چنین شرایطی نمیتواند مسیر مؤثری برای حل مشکلات باشد؟
طرحهای خیالی ترامپ درباره مذاکره با ایران
عقب نشینی آمریکا مقابل پرونده هسته ای ایران و ناراحتی شدید ایران اینترنشنال
علی شمخانی: به طور کلی سه پرسش اساسی در این زمینه مطرح است. نخست اینکه آیا مذاکره در شرایط کنونی امکانپذیر است؟ تجربه نشان داده که مذاکره تنها زمانی معنا دارد که دو طرف، اراده و ظرفیت لازم را برای دستیابی به توافقی پایدار که تامین کننده منافع طرفین باشد را داشته باشند. درحالیکه آمریکا، همزمان با طرح مذاکره، فشارهای اقتصادی را افزایش میدهد، این پیام روشنی دارد: مذاکرهای که مدنظر آنهاست، نه یک فرایند دیپلماتیک متوازن، بلکه ابزاری برای تحمیل اراده سیاسی خود است.
پرسش دوم این است که آیا هر مذاکرهای لزوماً به توافق منجر میشود؟ پاسخ روشن است: خیر. تاریخ روابط بینالملل، پر از نمونههایی است که مذاکرات طولانیمدت، بینتیجه مانده یا توافقهای شکنندهای حاصل شده که در عمل کارایی نداشته است. نمونه اخیر آن توافقنامه برجام است که حتی پشتوانه قوی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را هم داشت اما آمریکا با بدعهدی از آن خارج شد و اروپا با بی عملی به تعهداتش در برجام عمل نکرد. رفتار خصمانه غربیها در این حد هم متوقف نشد و در شرایطی که ازهیچ اقدامی برای جلوگیری از رسیدن ایران به حقوق قانونیاش فروگذار نکردند اکنون هم در سال آخر برجام تهدیداتی چون استفاده از مکانیزم ماشه و مواردی از این دست را مطرح می کنند.
سومین پرسش اساسی این است که آیا با فرض حصول توافق و متعهد ماندن طرفین توافق به تعهداتشان، مشکلات اقتصادی کشور که هدف اصلی ما در ورود به مذاکرات و رفع تحریم ها است به صورت کامل حل خواهد شد؟ بارها تأکید کردهایم که مهمترین عامل در بهبود شرایط اقتصادی، سیاستهای ملی و اعمال حکمرانی صحیح و موثر در این حوزه است و یک مسئله داخلی است. اگرچه سیاست خارجی و روابط اقتصادی بدون محدودیت با کشورهای دیگر در رونق اقتصادی نقش دارد اما شرط لازم برای بهبود وضعیت اقتصادی، لزوما به روابط خارجی گره نخورده و نیازمند اصلاحات ساختاری و بهبود حکمرانی اقتصادی است. حتی کشورهایی که توافقهای متعدد و مفصلی با قدرتهای اقتصادی جهان داشتهاند، اما به اصلاح زیر ساختهای اقتصاد ملی کم توجه بوده اند همچنان با بحرانهای اقتصادی مواجهاند. بنابراین، این تصور این که مذاکره بهطور مستقیم و قطعی منجر به حل مشکلات اقتصادی خواهد شد، با واقعیات سازگار نیست.
پس از نگاه شما کلیدواژه مذاکره، توافق، حل مشکلات اقتصادی بهعنوان یک زنجیره به هم پیوسته نمیتواند گزاره صحیحی برای پاسخگویی به نابسامانی های اقتصادی باشد؟
: همانگونه که توضیح دادم شرط لازم برای بهبود شرایط اقتصادی در کشور اعمال حکمرانی اقتصادی صحیح است. البته روابط و مناسبات خارجی میتواند به عنوان شرط کافی در این حوزه اثر گذار باشد اما این که بگوییم “مذاکره یعنی توافق و توافق یعنی حل مشکلات اقتصادی”، یک برداشت سادهانگارانه و غیرواقعبینانه از مشکلات کشور است. تجربه گذشته نشان داده که بت فوروارد حتی در صورت توافق، اگر زیرساختهای اقتصادی کشور اصلاح نشود، مشکلات همچنان پابرجا خواهند بود. بنابراین مجموعه ساختارهای کشور در گام اول باید با بهره گیری از ظرفیتهای ملی، برای اصلاح و تقویت زیرساختهای اقتصاد ملی تلاش نمایند تا اگر روزی شرایطی فراهم شد که مذاکرهای انجام شود، این مذاکره از موضع قدرت و توانمندی داخلی باشد، نه از روی اضطرار.
سالهاست در کشور با دو نوع نگاه افراطی در روابط خارجی روبرو هستیم. یک سر این طیف، مخالفان مذاکره را “کاسبان تحریم” و در سر دیگر موافقان آن را “نوکران امپریالیسم و وطن فروش” مینامند. این نوع دوقطبیسازی چه تأثیری بر فضای تصمیمگیری دارد؟
علی شمخانی: متأسفانه این نوع نگاههای افراطی، مسیر تحلیلهای واقعبینانه را مخدوش میکند. مسائل کلان کشور را نمیتوان در چارچوب دوگانههای موافق و مخالف مذاکره یا کاسب تحریم و سازشطلب تحلیل کرد. آنچه اهمیت دارد، این است که مذاکره باید در زمان و شرایط مناسب و از موضع قدرت و با هدف تأمین منافع ملی انجام شود، نه بهعنوان راهی برای رفع مشکلات داخلی از طریق راهحلهای مقطعی خارجی.
راهحل اساسی، تمرکز بر تقویت بنیانهای داخلی، اصلاح ساختارهای اقتصادی و کاهش وابستگی به متغیرهای خارجی است. اگر این اقدامات انجام شود، در صورت فراهم شدن شرایط برای مذاکره، کشور با اقتدار وارد این عرصه خواهد شد. در غیر این صورت، امید بستن به مذاکرات، صرفاً اتلاف وقت و گرفتار شدن در یک سراب خواهد بود که هرچه به آن نزدیکتر شویم، آشکارتر میشود که چیزی جز یک خیال واهی نیست.
با توجه به مسئولیت شما در پروندهی هستهای و محوریت این موضوع در هرگونه مذاکره با طرفهای غربی، چشم انداز گفتگوها در این موضوع را چگونه میبینید؟
شمخانی: من ترجیح می دهم به جای استفاده از لفظ “پرونده هسته ای” از عبارت” پرونده رفع تحریم ها” استفاده کنم. ما در مورد موضوعات هسته ای سالها مذاکره کردیم و به موافقتنامه برجام رسیدیم. ایران بر اساس گزارشهای متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به همه تعهداتش در حوزه هسته ای عمل کرد اما طرفهای غربی با بدعهدی و بی تعهدی از انجام تعهداتشان سر باز زدند بنابراین طرف بدهکار، غربیها هستند که باید تحریم ها را لغو کنند. از این رو در صورت مهیا شدن شرایط مذاکره، هدف ایران از هرگونه گفتگوی احتمالی، رفع تحریمها و وادارسازی طرف مقابل به اجرای تعهداتشان است.
پس شما معتقدید که مذاکره باید انجام شود اما با تمرکز بر رفع تحریم ها؟
ما هیچوقت میز مذاکرات را ترک نکرده ایم. اما وقتی رئیس جمهور کشوری که به صورت غیر قانونی از برجام خارج شده و با زیر پا گذاشتن همه تعهدات خود تحریم های یکجانبه علیه ایران اعمال کرده و همه ظرفیتهای خود را برای وادار سازی کشورهای دیگر به تبعیت از تحریم های یکجانبه فعال کرده، از مذاکره حرف می زند، کدام فرد عاقلی می تواند حسن نیت او را باور کند.
رفتار ترامپ شبیه فردی است که دستش را روی ماشه تیربار با خزانه پر و آماده شلیک گذاشته و شما را با لبخند به گفتگو و تعامل دعوت می کند. آیا می شود با آن سابقه منفی و این رفتار قلدر مآبانه به او اعتماد کرد؟
ماقبل با ۱+۵ و۱+۴ با روشهای مختلف مذاکره کردیم و زیر هیچیک از تعهداتمان نزدیم. در حال حاضر هم با اروپاییها گفتگوهایی را دنبال می کنیم .اما من چشم انداز پرونده رفع تحریم ها را با توجه به رفتار سیاسی و زیاده طلبانه طرفهای غربی، رو به جلو نمیبینم.مگر اینکه رویکرد طرف مقابل منطقی، محترمانه و سازنده شود.